Sebzelerde Gübreleme ve Besleme

Sebze sağlık ve fayda açısından gün geçtikçe gastronomi uzmanlarının çok önemsedikleri ve tavsiye ettikleri bir malzeme grubudur. Türkiye gastronomi açısından hem endemik-yerel, hem konvansiyonel çeşit açısından çok zengin bir tarım kültürüne çeşitliliğine sahiptir. 

Özellikle cırgalan biberi (Cırgalan Mh.-Kayseri), hisar domatesi (Hisar-Kütahya), soğanı (Hasankale-Erzurum), ispir fasulyesi (İspir-Erzurum), taş köprü sarımsağı (Taşköprü-Kastamonu), yamula patlıcanı(Yamula Mh.-Kayseri) vs. nitelikli endemik-yerel, yöresel ve doğal sebzeler ve türler gastronomi de farklı tat ve lezzet açısından bulunmaz katma değer ve mutfak sanatı imkanı sağlamaktadır.

Türkiye’de üretilen sebzelerin endemik-konvansiyonel tohum çeşitliliği konusunda, açık tarla, örtü altı, topraklı-topraksız üretim metot çeşitliliği; organik, konvansiyonel, globalGAP gibi tarımsal üretim proses çeşitliliği ve sertifikalı üretim imkanları açısından oldukça geniş tecrübeye sahip bir sektörel potansiyele sahiptir.

Bu zengin çeşitlilik beraberinde besleme ve koruma açısından da, çok çeşitli gübre ve besin kullanma zaruretini ortaya koymaktadır.  Toprağın yapısına göre toprak düzenleyicilerden yaprak gübrelerine kadar çok çeşitli besinlerin kullanıldığı bu sektörde, açık tarlalarda sebze yetiştiriciliğinde Türkiye topraklarının organik madde açısından zayıf olmasından dolayı her yıl dekara 3-4 ton yanmış organik ahır gübresi kullanılmaktadır. 

Her tarlada/bahçede olduğu gibi, toprağın sebze dikimine hazırlanmasında, önce toprak analizine bakılmalıdır veya yaptırılmalıdır. Sebze toprak analiz için yüzeyden, 15 ve 60 cm derinliklerden alınacak toprak numuneleri üzerinden analiz yapılmalıdır. Toprağın özelliklerini, sebzelerin türlerini göz önünde bulundurarak, toprağın su tutma özelliğinin arttırılması için zeolit yanında toprak düzenleyici ve ayrıca organik madde takviyesi için fosil kaynaklı yavaş çözünen leonardit de kullanılmaktadır. 

İklim şartlarına göre, ege bölgesinde olduğu gibi bölge farklılıklarına göre, azotlu gübrelerin, fosforlu gübrelerin, analiz sonuçlarının ortaya koyduğu ihtiyaca göre, asgari miktarda toprağa karıştırılması gerekmektedir. 

Her bitkide olduğu gibi sebzelerde de toprak sıcaklığını da göz önünde bulundurarak sebze türünü veya tohumunu seçmek, buna göre gübreleme yapmak, hastalık ve zararlılarla mücadele etmek, bitki ihtiyaçlarına göre gübreyi suyu ayarlamak gerekmektedir. Her zaman her bitkide olduğu gibi sebze üretiminde yüksek verim önce doğru beslemek, doğru sulamak, sonra sağlıklı korumak ile mümkündür.

Türkiyede, seralarda yani örtü altında ve açık tarlada üretilen sebzelerin başında domates, biber, hıyar, patlıcan, fasulye gelmektedir. Bu sebzelerin ton başına verimi ortalama olarak, örtü altında 15-30 ton iken açık tarlada, 4-10 ton olarak hasat edilmektedir.

Türkiye Sebze Üretimi

Sebze üretimi Türkiye’de önemli bir tarım koludur. Ülkemiz gerek toprak ve su kaynakları potansiyeli yönünden gerekse çok farklı mikro klimatik bölgeler yönünden tropik bitkiler hariç pek çok sebze türünü yetiştirme olanağına sahiptir. 2004 yılı toplam sebze üretimi FAO verilerine göre 25, 6 milyon ton.’dur. 1995 yılı toplam sebze üretiminin 18,9 milyon ton olduğu dikkate alınırsa; son on yılda sebze üretiminin % 36 oranında artış gösterdiği görülmektedir.

DEİK verilerine göre Türkiye’de 831 bin ha. alanda sebze tarımı yapılmakta olup, sebze üretimi, hemen her bölgeye yayılmış olmakla birlikte, bölgenin ekolojik yapısına ve büyüklüğüne bağlı olarak toplam üretim içindeki oranı değişmektedir. Ticari amaçla yapılan sebze üretimi bazı bölgelerde yoğunlaşmaktadır. Ege, Akdeniz ve Marmara bölgeleri sebze üretiminin en fazla yapıldığı bölgeler olup, tür ve çeşit yönünden en zengin bölgeleri oluşturmaktadır.  

Bu bölgeleri Marmara ve Orta Anadolu’nun kuzey bölgeleri, Karadeniz, Güneydoğu Anadolu, Orta Anadolu’nun Doğu Bölgeleri, Orta Anadolu’nun güney bölgeleri ve Doğu Anadolu’nun kuzey bölgeleri izlemektedir. Bölgeler içerisinde verimlilik bakımında Akdeniz Bölgesi ilk sırada olup, ardından sırasıyla Ege, Marmara ve Karadeniz Bölgeleri gelmektedir.

Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliği

Serin-soğuk iklim kuşağındaki ülkelerde seracılık iklim kontrollü seralarda modern teknolojilerle yapılmakta, Akdeniz ülkelerinde ise, üretim ekolojik koşullara bağlı olarak gelişmekte ve bazı ülkelerde sera tarımında teknoloji kullanım düzeyinin düşük olduğu görülmektedir. Türkiye’de de teknoloji kullanımı bakımından diğer önemli Akdeniz ülkelerine benzer bir durum göstermektedir. Türkiye’de örtüaltı alanlarında ülke genelinde soğuk seracılık denen ısıtmasız seracılık yapılmaktadır. Bu nedenle de örtüaltı yetiştiriciliği genellikle iklimin uygun olduğu kıyı bölgeleri ve mikroklima alanlarında yaygınlık kazanmıştır. 

Ülkemizinde içinde bulunduğu Akdeniz iklim kuşağı ülkelerinde ise toplam örtüaltı alanının 300.000 ha’dan fazla olduğu; sera ve yüksek tünel alanlarının ise 170.000 ha dolaylarında olduğu bildirilmektedir. Türkiye bu ülkeler içerisinde alçak plastik tünel alanları bakımından Mısır’dan sonra ikinci, sera alanları bakımından ise İspanya ve İtalya’ dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Rakip ülkelere göre sıcaklık değerlerinin uygunluğu, ışık miktarının çokluğu, nakliye yönünden avantajları, işgücü sorunu olmaması gibi üstünlükleri nedeniyle büyük fırsatlara sahiptir.

Sebzelerde Besleme ve Online Bahçe Yönetimi

Her bitkide olduğu gibi sebzelerde pazar ve besin değerinin arttırılması, yükseltilmesi, o ürünün iyi, sağlıklı ve doğru beslenmesi ile ancak mümkündür. Ufuk Tarım’ın İnternet sitesinde ki beslenme programla bu hassasiyet ile hazırlanmıştır. Her bitki türüne özel, het çiftçiye/üreticiye özel, bitkinin büyüme dönemine göre özel, iklim durumuna göre özel, sulama imkanlarına göre özel, toprak özelliklerine göre özel besleme programları ve besleme ürünleri önerilmektedir. 

Aşağıdaki bilgi formunu dolduran her üreticiye özel besleme programları hazırlanır. Üretici istendiği takdirde bahçe/ tarla online takibe alarak, tohumdan hasada kadar ilgilenilir, anlık veya beklenmedik olumsuz/olumlu etkilere karşı besleme-ön koruma programları ve çözüm önerileri desteği verilir.

Tarla/Bahçenin Yeri  Adres veya bölge
Bitkinin Türü  Domates, Buğday, Yonca, Elma, Fındık vs.
Bitki Üretim Şekli  Açık Tarla, Sera, Topraksız Tarım, Diğer
Toprak Türü  Kireçli, Alkali vs. Toprak Analiz Raporları
Su Özelliği
 Yeraltı Suyu, Kaynak Su, Akarsu vs.
Sulama Şekli
 Damla Sul., Yağmurlama, Salma Sul., Diğer ve Su Analiz Rap.
Toplam Alan
 Kaç Dönüm
Son Sezonda Verim
 Ton/Dönüm veya Kg/Ağaç vs.

Son Sezonda kullanılan gübreler ve mevcut sorunlar:

 Kullanılacak tohum, araç gereç, mekanik imkânlar, arazi şartları, sulama vs. gibi üreticiye mahsus imkânlar vardır. Bu sebeple aşağıdaki değişik imkânlara/şartlara göre özel reçeteler hazırlanır.