Terapi ve hastalıklarda başrol, gıda, baharat, boya, ilaç, kozmetik ve parfüm alanlarında kullanılan aromatik ve tıbbi bitkiler son zamanlarda oldukça ilgi görüyor. Doğallığa yönelenler ve bitki yetiştirme merakı olanlar, tıbbi ve aromatik bitkilere mekânlarında yer veriyor. Aromatik bitki yetiştiriciliği, diğer bitki türlerine kıyasla daha özenli bir şekilde yapılmaktadır. Narin ve tükenmek üzere olan aromatik bitkilere gerekli önem gösterilmelidir. Günümüzde tıbbi ve aromatik bitkilerin birçoğu yabani olarak toplanılsa da evlerinde ve bahçelerinde bu bitkilere yer veren çoktur.
Tıbbi ve aromatik bitkiler, terapi ve tıbbi tedavi sürecinde kullanılan, hastalıklara şifa olan, vücudu arındıran ve sağlıklı yaşama adım atmanızı sağlayan bitkilerdendir. Tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen uçucu yağlar, pek çok amaç için kullanılabilir. Dünya genelinde 70 binden fazla sayısı olan tıbbi ve aromatik bitkilerin sadece %1’lik kısmı kültüre alınmıştır. Doğada yabani olarak toplanan aromatik bitkilerin %20’sinden fazlası, bilinçsiz toplama sonucu nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır. Tıbbi ve aromatik bitkilerin üretiminin bir kısmı Türkiye’de de yapılabilmektedir.
Tıbbi ve aromatik bitkiler bilinçsiz yetiştirilmemelidir. Hassas bitkilerden oldukları için aromatik bitki eğitimi, yetiştirme için şarttır. Türkiye’de üretimi yapılan tıbbi ve aromatik bitkilerin sayısı bin civarıdır. Tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği o kadar önemli bir hale geldi ki, zaman içinde devlet desteğine tâbi tutuldu. Görsellik açısından rengarenk görüntülere sahip olan aromatik bitkileri yetiştirmek isteyen çiftçilere eğitim verilmektedir. Bilinçlenen ve aromatik bitkiler hakkında daha fazla bilgiye sahip olan çiftçiler, daha verimli ürünler yetiştirmektedir.
Uçucu yağ hammaddesi olarak kullanılan tıbbi ve aromatik bitkilerin çoğu yabani ortamda bulunsa da evlerde yetişmesi mümkün aromatik bitkiler de bulunmaktadır. Bu bitki türleri hakkında bilgi sahibi olan, balkonunda ve bahçesinde imkanı olan ev sahipleri, aromatik bitkileri yetiştirebilmektedir. Evde yetiştirilmesi en uygun aromatik bitkiler; maydanoz, adaçayı, biberiye, fesleğen, nane gibi kokusu yoğun bitkilerdir.
Aromatik bitkiler, spiral yöntemi kullanılarak evde yetiştirilebilir. Bitkilerin sıkışık ve spiral şeklinde sıralanması, aromatik bitkilerin ihtiyaç duyacağı mikro iklimin sağlanması içindir. Spiralin oluşturacağı mikro iklim, bitkilerin daha verimli beslenmesini sağlar. Tıbbi ve aromatik bitkiler şifa kaynağıdır, ayrıca yemeklere ciddi bir lezzet katar. Özellikle kekik, adaçayı, nane, biberiye gibi yeşil renkli bitkiler evde yetiştirilen, sağlığa faydalı aromatik bitkilerdendir. Spiral oluşturmak için tuğla ve taşlardan yardım alabilirsiniz.
Yetiştirdiğiniz aromatik bitkilerden bitki çayları yapabilir, baharat olarak kullanarak yemeklerinize lezzet katabilirsiniz. Sadece taze kokuları için bile bahçe ve balkonlarınızda yetiştireceğiniz aromatik bitkiler, evinize canlılık katar. Eğer imkanınız varsa ve bu alanda uğraşıyorsanız, aromatik bitkilerinizden uçucu yağ da elde edebilirsiniz.
Aromatik bitkiler tam zamanında toplanmalıdır, aksi takdirde çürür ve beklenen verim sağlanamaz. Hasat zamanı ve hasat yöntemi çok önemli olan bu bitkilerin toplanma zamanı birbirinden farklıdır. İstisnaları olsa da genel olarak yapraklar çiçek açma döneminde, çiçekler ise tomurcuklanma sonu ya da çiçeklenme başında toplanmalıdır. Meyve ve tohumlardan istenen verimin alınması için olgunlaşma dönemlerinde hasadının yapılması daha doğrudur. Bir bölümü toprak altında kalan bitkilerin ise topraktaki kısmı, bitkinin toprak üstü kısmının kurumasından sonra toplanır.
Toplanan aromatik bitkiler uygun şekilde kurutulmalı ve muhafaza edilmelidir. Düzgün saklanmadığı zaman bozulan aromatik bitkiler emeğinizin boşa gitmesine sebep olabilir. Tıbbi ve aromatik bitkileri güneşte, gölgede, cam kaplarda ve sıcak hava akımıyla kurutabilirsiniz. Güneşte kurutma sadece yapraklı aromatik bitkilerde kullanılmalıdır, çiçekli aromatik bitkiler bu tür kurutmada çürüyebilir ve soldurabilir. Gölgede kurutmanın hava alan alanlarda, hangar ve depo gibi mekânlarda yapılması gerekir. Aromatik bitkilerin nemli ortamda bulunmaması gerekir, bu nedenle kapalı alanda kurutulacaksa nemden arındırılması gerekir. Demetler halinde asılan ve kurutulan aromatik bitkilerin küflenmemesi için sürekli yönü değiştirilir.
Kurutma sıcaklığının yeterli olmadığı yerlerde, cam alanlarda sera etkisi yapılarak aromatik bitkiler kurutulabilir. Ancak cam mekânda kurutmada, ortamın içindeki nemin dışarıya atılması gerekir. Aksi takdirde bitkilerin çürümesi kaçınılmazdır. Uygun dönemde toplanan ve uygun şekilde kurutulan aromatik bitkiler steril ambalajlarda muhafaza edilmelidir. Kokularını, renklerini ve özelliklerini kaybetmemesi gereken tıbbi ve aromatik bitkiler, karanlıkta muhafaza edilmelidir. Hava almayan kaplarda saklanması aromatik bitkilere iyi gelecektir.