Bamya, sağlıklı besinler arasında en çok öne çıkanlardan biridir. Vücudun işleyişine son derece fayda sağlayan bu bitkiyi hem evlerde hem bahçelerde yetiştirmek oldukça kolay. Bamyanın sağladığı avantajlardan faydalanmak isteyenler, öncelikle organik olup olmadığına dikkat etmelidir. Organik bir şekilde yetiştirilen bamyaların tüketilmesi uzmanlar tarafından sıklıkla önerilir. Bamya bitkisi genel olarak kural bölgelerde yetiştirilir. Bamya bitkisinin anavatanı Afrika’dır. Ülkemizde de ılıman iklim koşullarının görüldüğü Akdeniz bölgesinde bamya üretimi yapılır.
Bamya bitkisinin yetiştirildiği yer öncelikle sıcak olmalıdır. Bu bitkinin yetiştirildiği bölge ne kadar sıcak olursa bamyadan alınan verim de o kadar yüksek olur. Aynı zamanda bamya bitkisi, direkt olarak tohumların toprağa ekilmesi ile yetiştirilir. Bamya bitkisi, düşük sıcaklıklarda da yetişir, fakat yüksek verim elde etmek pek mümkün olmaz. Özellikle geceleri soğuk iklimin hakim olduğu bölgelerde bitkiden düzenli bir şekilde ürün alınamaz. Bu sebepten ötürü bamya yetiştiriciliğinde 15 ila 20 derece sıcaklık daha fazla verim alınması için uygun olacaktır.
Bamya isteğe bağlı kurutularak, dondurularak, konserve ya da taze olarak tüketilen bir besin maddesidir. Bamya, yağ bitkisi kategorisinde yer alır. Çünkü fazla sayıda tohum oluşturan bu bitki yüksek oranda yağ içerir. Bamya üretimi için en uygun bölge Akdeniz bölgesi olsa da konserve fabrikalarına yakın alanlarda da yetiştirildiğine sıkça rastlanır. Bu bitki özellikle konserve ya da kuru olarak tüketilir. Ülkeden ülkeye tüketim şekli değişen bir bitkidir. Amerika’da bizden farklı olarak bamya bitkisi daha çok haşlanarak ya da kızartılarak değerlendirilir. Dolayısıyla bamya bitkisi, kültür sebzeleri arasında yer alır. Aynı zamanda bu bitki, sporcular ve diyet yapanlar için oldukça ideal bir besindir. Bamya bitkisinin meyveleri yüksek oranda protein ve lif içerir.
Bamya bitkisi, özel bir toprak ihtiyacı hissetmez. Her türlü toprakta yetiştirilmeye uygun bir bitkidir. Fakat yer altı su seviyesi yüksek olan topraklarda daha sağlıklı ve hızlı büyüme gösterir. Bamya bitkisinin ekildiği toprak geçirgen ve kumlu olursa yetiştirme masrafları daha düşük olur. Bamya bitkisi henüz tohum haldeyken ortaya çıkabilecek yüksek oranda toprak rutubeti, bitkinin gelişimini olumsuz etkiler. Bamya toprağının içerisinde aşırı derecede besin maddesi bulunursa, bitkinin meyve sayısı bir o kadar azalır. Özellikle yüksek oranda azot içeren topraklarda bu sonuç ortaya çıkar. Aynı şekilde bamya toprağının kaymak bağlaması da bitkinin gelişimi için son derece sakıncalı bir durumdur. Toprağın kaymak bağlaması sorunu, özellikle killi topraklarda karşılaşılan bir sorundur.
İlkbahar aylarında bamya ekimi geç yapılırsa, tohumlarda meydana gelebilecek çimlenme problemlerinin önüne geçilebilir. Bamya toprak yüzeyine çıktıktan sonra, bakımı ve büyümesi daha kolay olacaktır. Bu bitki çevre şartlarına karşı direnç gösterir. Bamya bitkisinin üretimi genel olarak bahçede bulunan karıkların boyun kısımlarına tohum ekimi işlemi ile gerçekleşir. Fakat isteğe bağlı olarak dümdüz bahçeye de ekilebilir. İlkbahar aylarında bamya toprağı, fazla derine inilmeden sürülmelidir. Sonrasında birkaç gün güneşlenmeye bırakılır ve daha sonra temel gübreleme işlemi gerçekleştirilir. Ekim yapılacak olan tarla düzlenir. Sonrasında ise toprağın yapısına göre ya hemen ya da bazı işlemlerden sonra ekim yapılır. Tarlaya 40-50 santimetre aralıklarla masura açılır. Bu masuraların boyun kısımlarına belli bir aralıkla her bölüme üç adet tohum olacak şekilde, toprağın 2-3 santimetre kadar derinine bamya ekimi yapılır. Tohum yerleştirilen her bölüme az bir miktar yanmış çiftlik gübresi de atılır. Bu şekilde toprağın kaymak bağlamasının önüne geçilmiş olur.
Bamya ekimi, toprağın en fazla 2-3, santimetre derinine yapılır. Eğer daha derine ekim yapılırsa, hem çimlenme hem de bitkinin toprağın yüzeyine çıkması zor olur. Çoğunlukla bamya ekimi gerçekleşmeden bir gün öncesinde bitki ıslatılır. Bu sayede bamya daha şişkin bir hale gelir ve daha hızlı çimlenir. Bamya ekilmeden önce ıslatılırsa, fidenin toprak yüzeyine çıkması en fazla 2 hafta sürer.
Bamya bitkisi, dümdüz tarlaya ekildiğinde bakımı nasıl olmalıysa karıkların boyun kısımlarına ekildiğinde de aynı bakım uygulanmalıdır. Fakat masura üretiminde her bölümde 2 adet bitki olacak şekilde seyretme işlemi yapılır. Bazı durumlarda düz tarlaya bamya ekimi yapıldığında da seyreltme ihtiyacı doğabilir. Masura üretiminde, bamya bitkisinin fideleri toprak yüzeyine çıktığı anda ilk çapalama işlemi gerçekleştirilir. Düz tarlaya bamya ekimi yapıldığında ise 2-3 yaprak ortaya çıktığında çapalama işlemine başlanır. Bu işlem ile topraktan yabancı otlar ayıklanmış olur ve toprağın hava alması sağlanır. Susuz bir şekilde ekimi yapılan bamyaların uzunluğu 15-20 santimetreye ulaştığı zaman ikinci çapalama işlemi gerçekleştirilir. Sonrasında ise bitkinin büyümesine bağlı olarak gerekirse üçüncü çapalama da yapılır.
Bamya tohumları toprağa ekildikten sonra yapılacak olan sulama işlemi, iklim koşullarına göre belirlenmelidir. Yağmurlama sulama işlemi, küllenme hastalığını tetiklediği için genellikle uygulanmaz. Bamya bitkisi ilk meyvelerini vermeye başladığı anda yapılan sulama işlemi, bitkinin verimini yüksek oranda etkiler. Bamya yetiştiriciliğinde hasat işlemi son derece önem arz eder. Bamya hasadı yapılırken kesinlikle eldiven kullanmak gerekir. Çünkü tüylü bir yapıya sahip olan bamya bitkisi, elle doğrudan temas edildiğinde kaşıntıya ve tahrişe sebebiyet verebilir. Bamya bitkisinin hasadı kullanım amacına ve türüne göre farklı zamanlarda yapılabilir.
Bamya çeşitlerinden ilki sultani bamyadır. Bu bamya çeşidi daha çok Marmara ve Ege bölgesinde yetiştirilir. Sultani bamya, oldukça koyu yeşil renge sahiptir ve düzgün köşeli meyveleri ile öne çıkar. Sultani bamyanın meyve kısmı oldukça yumuşaktır ve spesifik bir tada sahiptir. Sultani bamya, sofralık olarak kullanılır. Bu bamya çeşidinde geç yapılan hasat, selülozlaşmanın yavaşlamasına sebep olabilir.
Önemli bamya çeşitlerinden bir diğeri Bornova bamyasıdır. Bu bamya çeşidi halk arasında manikürlü bamya olarak da bilinir. Bornova bamyası hem sofralık kullanıma uygundur hem de konservelik bir çeşittir. Ama genel olarak konserve kullanımına rastlanır. Bornova bamyasının meyveleri, sultani bamyanın meyvelerine göre daha kısadır. Bornova bamyasını diğer bamya çeşitlerinden ayıran en önemli özelliği, sap kısmının mor renk olmasıdır. Sultani bamyada olduğu gibi Bornova bamyasının da meyveleri son derece lezzetlidir.
Bunların haricinde Balıkesir bamyası, Amasya bamyası, Yalova bamyası gibi birbirinden farklı bamya çeşitleri bulunur. Bamya bitkisi, yetiştiği bölgeye ve çevre koşullarına göre farklı türleriyle karşımıza çıkar. Bamya bitkisinin taze, kuru ya da konserve biçiminde değerlendirilmesinin en büyük nedeni çok çeşitli olmasıdır. Bamya yetiştiriciliğindeki püf nokta, doğru ve düzenli bakım uygulamaktır. Her toprakta yetişebilen organik bamyalar ile sağlığınızı koruyabilirsiniz. Bamya yetiştiriciliği hakkında detaylı bilgi için bizlerle iletişime geçebilirsiniz.