Dünya üzerinde yaşayan her canlı varlık, hayatını devam ettirebilmek için ihtiyacı olan besin maddelerini doğrudan veya dolaylı olarak tüketmek zorundadır. Bu canlı varlıkların arasında en üst sırada insan gelirken, ikinci sırada bitki ve hayvanlar bulunur.
Bitkiler gelişmek, büyümek ve en sonunda gıda maddesi olarak insan ya da hayvan midesine erişmek için beslenmek zorundadır. Bu beslenmenin en önemli adımı ise toprağının gübrelenmesidir. Bitkinin gelişiminde oldukça etkili olan gübreleme işlemi ne kadar doğru ve düzenli olursa bitkinin gelişimi de o kadar hızlı ve sağlıklı olur.
Dünya üzerindeki her toprak, her bitkinin yetiştirilebilmesi için elverişli değildir. Fakat artan nüfus yoğunluğu ve ülkeler arasındaki ithalat ve ihracat işleri her ülkeyi her bitkiden yetiştirmeye yönlendirmiştir. Günümüzde ilerleyen tarım hareketlerinin başlıca adımı gübreleme olmuş ve bu sayede ülkeler, tarıma elverişli olmayan topraklarında bile üretim yapmaya başlamışlardır.
Bitkinin topraktan alamadığı vitamin ve minerallerin dışarıdan etki ile ona verilmesi gerekir. Bunun en iyi yolu da bitkinin tohumu ekilmeden ve ekildikten sonra toprağa çeşitli eklemelerin yapılmasıdır.
Bitkilerin ihtiyaç duyduğu gübre çeşitleri oldukça fazladır. Bu sebeple pek çok çeşitli gübreler üretilmiştir. Bunların bazıları doğal yolla elde edilirken çoğu fabrikalarda işlenir. Fakat fabrikaların olaya dahil olması üreticileri korkutmamalıdır.
Günümüzde en çok azot fosfor gübreleri ile üre kullanılmakla birlikte fazla tüketilen çeşitler şu şekildedir:
Azotlu gübreler en fazla tercih edilen gübrelerdendir. Bunun sebebi ise bir bitkinin yetişmesi esnasında azota çok fazla ihtiyaç duymasıdır. Henüz 2000li yılların başında hayvan gübresi sıkça kullanılırken endüstriyel gübreler üretilmiş ve içerisine her tarzdaki bitkiye göre eklemeler yapılmıştır.
Bitki besin elementleri olarak nitelendirilen eklemeler kullanılırken bitkinin çeşidine ve ekim-sürüm zamanına dikkat edilmelidir.
Toprağa ve bitkiye verilen gübrelerin zamanı ve miktarı değişmektedir. Bu değişimde en çok toprağın ve bitkinin türü etkilidir. Diğer etkiler ise mevsim şartlarıdır.
Gübrenin bitkiye ve toprağa eklenme sürecinde ele alınan ilk gübre azotlu olanlardır. Azot gübresi bitkinin gelişiminde fazlasıyla etkilidir. Bu sebeple de ekimden önce verilmelidir. Fakat yine bu gübre, yetişme aşamasında oldukça zararlıdır.
Organik gübrelerle ilgili bilinen en önemli nokta dikim ve ekimden önce uygulanması gerektiğidir. İnorganik olan gübrelerin zamanı ise vejetasyon denilen dönemde başlar. İnorganik gübreler, köklerin tomurcuklanmasından önceki dönemde uygulanmalıdır. Tomurcuklanma öncesinde potas ve azotlu gübreler uygulanır. Bunların etkileri organik olanlara göre az olsa da kumlu ve hafif topraklarda çokça etkili olabilirler.
Bitkinin ve mevsimin etkilerine bağlı olarak azot içeren kompoze gübreler, iki kez verilebilir. İlk verim ilkbahar başındayken ikincisi ilkbahar sonunda olabilir. Öte yandan çiçek açmayan, daima yeşil kalan bitkilerde ise kış mevsiminin son günlerinden sonbahar mevsiminin ilkbahar günlerine kadar gübreleme yapılabilir. Ev bitkilerinde ise gübreleme kış sezonu kapanmadan yapılmalıdır.
Fosforlu gübreler ekimden/dikimden hemen önce veya ekim/dikim sırasında verilmeli ve özellikle toprağa gömülmelidir. Potasyumlu gübrelere ise çoğu toprakta ihtiyaç duyulmamaktadır. İçerisinde potasyum barındıran gübre toprağa verilmeden önce toprak analizlerine bakılmalıdır. İhtiyaç durumunda ekim/dikim öncesinde verilmelidir.
Bitkilerin ihtiyacını karşılamak üzere yapılan gübreleme işleminde mevsim kadar gün içindeki saat de önemlidir.
Bakır çinko, azot, potasyum, fosfor ve daha pek çok maddeyi içerisinde barındıran gübreler elle veya makineyle verilmektedir. Toprağın büyüklüğü verilme tarzında etkilidir. Küçük seralarda ya da ev bahçelerinde elle gübreleme yapılırken tarla ya da büyük seralardaki gübrelemeler makineyle yapılır.
Gübreleme çeşitleri şu şekildedir:
Verilmesi gereken gübrenin miktarı önce toprak analizine bakılarak, ardından bitki çeşidine bakılarak belirlenir. Belirlenenden eksik ya da fazla gübreler vermek hem toprağın verimsizleşmesine hem de bitkinin ürün vermemesine ya da yeşermemesine sebep olacaktır.
Bitki gübrelemenin önemi hem bitkinin kendisi hem de ondan beslenen canlılar için oldukça fazladır. Bir bitki ne kadar gelişmiş ve yetişmiş olursa o kadar tüketilmekte ya da satılması tercih edilmektedir. Bu sebeple çiftçiler, gübreleme konusunda oldukça hassastırlar.
Öte yandan gübreleme işleminin iki önemli önemi vardır: