Böğürtlen yetiştirme, insan sağlığında önemli bir rol oynamakta olan organik asitler, vitaminler ve mineraller için önemlidir. Böğürtlende bulunmakta olan bu maddeler sayesinde insan sağlığı bir miktar arttırılabilir. Çiçeklenme zamanı Mayıs ayında başlamakta olan böğürtlenlerin bu işlemi, Ağustos ayına kadar devam etmektedir.
Böğürtlen yetiştiriciliği gerektiği gibi yapıldığı zaman meyve salkımları birbirini takip etmektedir. Böğürtlen meyvesinin çoğalma işlemi arılar vasıtası ile gerçekleştirilen tozlaşma yöntemidir. Bu yöntem ile meyveler çoğalarak daha çok alanda bulunur ve belirli alanlara yayılım gösterir.
Böğürtlen yetiştirirken birbirinden farklı hususa dikkat edilmesi gerekmektedir. Yetiştirme sırasında yapılmakta olan herhangi bir hata böğürtlen bitkisinin daha yavaş bir şekilde gelişmesine neden olabilir. Bunun dışında da ortaya çıkabilecek sorunlar mevcuttur. Belirli sorunlar ile karşılaşmamak için böğürtlenin bakımı ve yetiştiriciliği esnasında hata yapmamaya özen gösterilmelidir.
Böğürtlen bitkisinin bakımı yapılmadığı zaman bitki, olması gerektiği gibi verimli olamaz. Bu ise kişinin bir miktar meyve kaybetmesine neden olduğundan bitki bakımının düzgün bir şekilde yapılıyor olması gerekmektedir. Böğürtlen bakımı yapılabilmesi için budama işlemi ve benzer işlemlerin uzman bir kişi tarafından yapılması gerekir.
Böğürtlenin düzgün ve sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesi için bitkiye verilmekte olan gübrenin içeriğine de dikkat edilmesi gerekir. Birçok kişi böğürtlen yetiştirirken çiftlik gübresi kullanmaktadır. Meyve yetiştirirken güzel bir etkisi bulunmakta olan bu gübre çeşidi gibi farklı gübre çeşitleri de kullanılabilmektedir.
Özellikle içerisinde azot yer alan gübre böğürtlen fidanının meyve verebilmesi için oldukça önemlidir. Azotlu gübrenin yanında fosforlu gübre ve benzer gübreler de fidana verilebilir. Belirli bir zaman geçtikten sonra böğürtlen fidesinin hasat yapılma zamanı gelir. Fideden çıkmış olan meyveler, belirli bir olgunluğa ulaştıktan sonra hasat işlemi yapılır.
Böğürtlen fidelerinde yer alan meyveler belirli bir büyüklüğe ve renge ulaştıktan sonra hasat edilmelidir. Hasat işlemi tamamlandıktan sonra böğürtlen bitkisi için döngü tekrarlanır. Belirli periyodik aralıklar ile fidenin yeri değiştirilerek fidenin daha verimli olması sağlanır. Bu sayede daha fazla meyve elde edilebilir.
Böğürtlen, birçok kişinin bildiği gibi meyve türleri arasında bulunmakta olan ancak gülgiller ailesinin rubus cinsinden gelen bir bitki türüdür. Yabani üzüm, blackberry, diken dutu, kedi dutu, mormorik, diken çileği, karamama ve rubus fruticosus gibi birbirinden farklı isimler ile bilinmektedir.
Böğürtlen meyvesi; içerisinde bulunmakta olan şeker, tanen, iyot, magnezyum, pektin, mangan, laktik metil silisilat, malik asit, A, C, E, K, P, PP vitaminlerinin bileşiminde bulunmakta olan bir meyvedir. Hem meyvesi, hem kökü hem de yaprağından faydalanılabilmekte olan böğürtlen bitkisi baharın gelmesi sonucunda Nisan ve Mayıs aylarında meyve vermeye başlar.
Baharın gelmesi ile meyve vermeye başlayan böğürtlen bitkisi için yazın sonu ve Ağustos ayının sonuna kadar böğürtlen hasadı devam etmektedir. Böğürtlen yetiştirme işlemi yapılırken böğürtlenlerin hangi ayda çıktığı ya da hangi ayda hasadının yapıldığı hakkında detaylı bir araştırma yapılması gerekir.
Bitkinin fizyolojik olarak yapısı incelendiği zaman meyvenin küre şeklinde olan bileşik meyveleri olgunlaşma öncesinde beyaz ve yeşil renk, olgunlaştıktan sonra ise bordo ve koyu kırmızı renklerini almaktadır. Her mevsimde yeşil renge sahip olan yaprakların kenar kısımlarında dikenler bulunurken bitkinin yapraklarının üst kısmında tüyler bulunmaktadır.
Güçlü yapısı ile bilinmekte olan böğürtlen bitkileri, değişik iklim koşullarına kolaylıkla uyum sağlamaktadır. Bu bitki çeşidinin uyum yeteneği sayesinde çalılıklar, bahçe çitleri ve yol kenarları gibi birçok yerde böğürtlen yetiştirilebilmektedir. Yine de böğürtlene bakım yapılması gerekmektedir. Böğürtlen bakımı yapılırken şu hususlara dikkat edilmesi gerekir:
Böğürtlen bitkisinin yetiştirilebilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekir. Özellikle iklim ve toprak, böğürtlen bitkisinin yetişebilmesi için büyük önem taşımaktadır. Böğürtlen meyvesi elde edebilmek için böğürtlen yetiştirilebilecek bölgeler, yaz aylarının serin olduğu ve hasat döneminde çok az yağmur alan ya da yağmur almayan bölgelerdir.
Böğürtlen bitkisinin sıcak yerlerde gelişimi daha az olması nedeni ile bitkinin fazla sıcak olmayan ortamlarda yetiştirilmesi büyük önem taşır. Sıcak bölgelerde böğürtlen yetiştirildiği zaman yetiştirilmiş olan böğürtlenin gelişimi daha az olur. Gelişimi daha az olan bitkinin meyveleri küçük ve çekirdekli kaldığından istenilen şekilde böğürtlen yetiştirilememiş olur.
Hasat vaktinden önce sıcaklık derecesi yüksek olursa böğürtlen henüz olgunlaşma evresine giremeden yumuşamaya başlar. Bu nedenle yıllık yağış oranı 750- 800 mm olan yerler, böğürtlen yetiştirme işlemi için daha uygun olacaktır. Böğürtlen toprak seçici olan bir bitki olmasa da iklim bitkinin gelişimini büyük oranda etkilemektedir.
Böğürtlen, toprak seçiciliği bulunmayan bir bitkidir. Ancak uygun toprakta yetiştirilmekte olan böğürtlen bitkisi daha verimli bir şekilde meyve verir. Daha fazla verim alınan bir böğürtlen bitkisi yetiştirmek için organik maddeler bakımından zengin olan, dirençli ve su tutma kapasitesine sahip olan topraklar bu bitki türü için oldukça uygundur.
Böğürtlen bitkisi yetiştirmek için toprak seçerken pH değeri 6 ila 7 civarı olan yani hafif asitli bir toprak seçilmelidir. Toprağın derinliği de bitki için büyük önem taşımaktadır. Toprağın derinliği belirli bir seviyeden aşağıda olmamalıdır. Bunun nedeni bitki köklerinin fazla derinlere inememesi ve nemden faydalanamamasıdır.
Bitki için kazılacak olan derinlik 120 ila 180 cm civarındadır. Böğürtlen bitkisi ekmek için Kuzey yamaçlar daha uygun olduğundan daha verimli bitkiler elde edilebilir. Güney tarafında baharda don miktarı daha fazla olmaktadır. Böğürtlen ekimi için sıcaklık derecesi -25 dereceye kadar uygun olmalıdır. Bunun altındaki sıcaklık derecelerinde bitki dayanamaz.
Böğürtlen bitkisinin kök kısımları, toprakta bulunmakta olan mineralleri alarak bitkinin büyümesini sağlamaktadır. Bu nedenle bitkinin toprağı, bitkinin büyümesi için oldukça önemlidir. Bitki toprağına öncelikle potaslı gübre, fosforlu gübre ve bir miktar azotlu gübre verilmesi gerekir. Bu işlemden sonra toprak, belirlenmiş olan derinlikte sürülür.
Böğürtlen meyvesinde çoğaltma işlemi yapılırken birbirinden farklı etkenlere dikkat edilmesi gerekir. Bitki çoğaltma işleminin birden fazla yolu olması nedeni ile çoğaltma işlemine başlamadan hangi yöntemin bitki için daha iyi olacağının belirlenmesi gerekmektedir. Böğürtlen bitkisi için en uygun olan bitki çoğaltma yöntemi belirlendikten sonra ise işlem kolaylıkla gerçekleştirilebilir.
Böğürtlen bitkisini çoğaltma işlemi için kullanılabilecek olan metotlar şu şekilde sıralanabilir:
Yukarda bulunmakta olan yöntemler kullanılarak bitkinin çoğaltılması sağlanmaktadır. Böğürtlen bitkisinin kök boğazı ve kökünde yer alan kök sürgünleri her yıl düzenli olarak çıkmaktadır. İlkbahar ayında topraktan çıkmakta olan bu sürgünler, bitkinin gelişme mevsimi süresince büyümektedirler.
Bitkinin sahip olduğu yeni sürgünleri gelişim mevsiminde büyütmek oldukça kolaydır. Geç sonbahar zamanında yapraklarını döken böğürtlen, daha sonra ise erken ilkbahara kadar köklü olarak sökülür ve daha sonrasında fidan olarak kullanılır. Bu nedenle böğürtlen fidesi elde etmek için bitkiye düzenli bir şekilde bakılması ve bitki için gerekli koşulların sağlanıyor olması gerekmektedir.
Kış ayları sert geçmekte olan bölgelerde ilkbahar ayında söküm yapmak daha uygun olacaktır. Kök sürgünleri ile fidan üretme işlemi, sağlıklı ana bitkiler ile birlikte gerekli olduğu zaman sterilize edilmiş olan alanlarda damızlık olarak kurulabilir. Kurulmuş olan bu damızlıklarda bakımın en iyi şekilde yapılır. Meyve dalcıkları henüz çiçek için budama gübreleme işlemi gerçekleştirilir.
Böğürtlen için budama ve gübreleme işlemi gerçekleştirildikten sonra her 4- 5 yılda bir defa olmak üzere fidanın yeri değiştirilir. Bunun nedeni fidanın daha verimli bir şekilde yetiştirilmesi için belirli zaman aralıkları ile yer değişiminin gerekli olmasıdır. Uç daldırma ile fidan üretim işlemi, dikensiz sürüngen böğürtlen tipleri gibi sadece uç daldırma işlemi ile üretilmektedir.
Bitkide dikensizliğin devamı için sonbaharda sürgünlerin uç kısımlarının köklendirilmesi gerekmektedir. Kökten çıkmakta olan sürgünler her zaman dikenli olarak çıkmaktadır. Dikensiz türlerin çoğaltılma işlemi yapılırken büyük bir dikkat gerekir. Yaprak- göz çelikleri ile fidan üretimi hem dikey olarak büyüyen hem de yatık olarak büyüyen böğürtlen tiplerinin çoğaltılmasında kullanılmaktadır.
Özellikle sisleme yöntemi ile köklendirme yapılarak dikey ve yatık olarak büyümekte olan böğürtlen fidanları elde etmek mümkündür. Böyle çelikler, köklendirmeyi uyarıcı olan kimyasal maddelerin ya da hormonların uygulanması ile köklenme oranında daha güzel ve sağlıklı sonuçlar elde edilmesini sağlamaktadır.
Böğürtlen yetiştirme işlemi yapılırken aynı zamanda kullanılmakta olan maddelere de dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunun ile birlikte kışın soğuk zamanlarda bitki için gerekli olan bazı maddelerin gübre yolu ile verilmesi gerekir. Bitkinin sağlıklı bir şekilde büyüyebilmesi için bu işlemler yapıldığı zaman bitki daha verimli bir hale gelmektedir.