Bitkilerin sağlıklı olması ve gelişimini tamamlayabilmesi için, ihtiyaç duyduğu maddelerden biri de fosfordur. Fosfor gübresi içinde bulundurduğu fosfor başta olmak üzere, bileşenleri sayesinde, bitkilerin ihtiyaç duyduğu maddeleri toprağa ve bitkilere kazandırır.
Kök salınımından, çiçek oluşumuna ve meyve oluşumuna kadar her aşamada fosfor fayda sağlar. Bu sayede sağlıklı ürünler elde edilir. Aynı zamanda toprağın yapısı olumlu yönde değişerek, daha verimli hale getirir. Fosforlu gübreler toprakta var olan, ancak bitkinin ulaşamadığı doğal fosforların da, yeterli çözünürlüğe ulaşarak bitki tarafından kolayca emilimini sağlar.
Fosfor Gübresi Nedir?
Fosfor başta olmak üzere, azot, potasyum gibi toprağa faydalı elementleri içerinde barındıran gübrelere, fosforlu gübreler ismi verilir. İçerisinde toprağa ve bitkilere zararlı maddeler bulundurmadığı için, diğer kimyasallar gibi toprakta deformasyon oluşturmaz. Toprağın temel yapısını bozmadığı için, uzun yıllar toprak verimli şekilde kullanılabilir.
Fosfor Gübresi Çeşitleri Nelerdir?
Fosforlu gübreler içerisine potasyum, azot gibi elementlerin değişik oranlarla katılması ile elde edilir. Fosforlu gübrelerin çeşitleri;
Fosforlu DAP gübresi; 18-46-0 gübresi olarak da isimlendirilen, azot ve F fosfor içeren gübredir. Fosforlu gübrelerin en popüleridir. Suda kolay çözülme özelliğine sahiptir.
Fosforlu TSP gübresi; D oranında fosfor bulunduran, triple süper fosforlu gübre olarak bilinen gübredir. Kolay çözülebilir özelliğe sahiptir. 6.5 ile 7.5 aralığında PH değerinde topraklarda kullanılması uygundur.
Fosforlu NP gübresi; 20-20-0 olarak da bilinen, iki besinli kompoze gübredir. P oranında azot ve fosfor barındırır. Meyve ve tarla bitkilerinde kullanılabilme özelliğine sahiptir.
Fosforlu NPK gübresi; Fosfor başta olmak üzere azot ve potasyum ihtiva eder. Dengeli gübreleme için kullanılmaktadır.
Toprağın değerlerine göre, belirtilen fosforlu gübreler tercih edilir. Bu sayede verimli tarım gerçekleştirilir. Fosforlu gübreler çiftçi dostudur. Toprak fosfor ihtiyacı yanında, azota da ihtiyaç duyuyorsa, TSP gübre kullanılır. Kireç içerin topraksa NSP gübre kullanılmalıdır. Kil oranı yüksek topraklarda, fosfor oranı yüksek olan gübrelerden kullanılmadı daha faydalı olur. Alkali topraklarda asidik özellikli fosforlu gübreler tercih edilirken, asitli topraklarda alkalin karakterli fosforlu gübreler kullanılmalıdır.
Fosfor Gübresi Ne İşe Yarar?
Özellikle düşük HP değerine sahip topraklar, fosforlu gübrelere ihtiyaç duyar. Fosforlu gübreler sayesinde toprağın, dolaylı olarak bitkilerin ihtiyaç duyduğu besinlerin topraktan kolayca emilimi sağlanır. Aynı zamanda ihtiyaç duyduğu azot, fosfor, potasyum gibi elementler toprağa kazandırılmış olur.
Fosfor içeren gübreler generatif gelişimde önemli görev üstlenir. Kök salınımı, çiçek tutumu, meyve oluşumunda fosfor önemli role sahiptir.
Toprağın biyolojik ve enerji metabolizmasını harekete geçirir. Bitkinin direncini artırarak, zararlılara karşı korumasını sağlar. Aynı zamanda, mevsim şartlarından daha az zarar görmesini olanaklı hale getirir. Fosforlu gübreler sayesinde, bitkilerde sap yanıklığı, pembe çürüme, mor leke ve erken yanık gibi hastalıklar daha az görülür.
Fosfor Eksikliği Bitkilerde Nasıl Anlaşılır?
Toprakta verimliliğinin ortaya konulması için, toprak analizleri önemli bir yere sahiptir. Bu sayede toprağın ihtiyaç duyduğu elementler daha kolay anlaşılır. Buna göre eksik olan elementlerin karşılanması için, uygun gübreleme yöntemleri uygulanır.
Toprakta bazı elementlerin eksikliği ile bitkilerde meydana gelen gelişmeler gözlemlenerek de görülebilir. Topraktaki fosfor eksikliği, bitkilerin bazı durumları gözlemlenerek anlaşılır. Fosfor eksikliği görülen bitkilerin, yaprakları daha koyu ve yeşil renklidir. Önce yaşlı yapraklar, sonra genç yapraklarda meydana gelen koyu yeşil renk dikkati çeker. Genç yapraklar gelişimini tamamlayamaz ve küçük kalır.
Fosfor gübrelemesi uygulanarak ihtiyacı karşılanmadığında, yapraklarda mevsim dışı dökülmeler, kahverengi ve siyah lekeler görülür. Tek mevsimlik bitkilerde, mor ve kırmızı lekeler görülür. Bu durum meyve yapraklarında, kızılımsı kahverengi görünümünde gelişmektedir. Ayrıca meyvelerin olgunlaşmadan dökülmesi de, fosfor eksikliğine bağlı olarak gelişen semptomlardır.
Fosfor Gübreleri Nasıl Uygulanır?
Bitkilerde görülen olumsuz gelişmeler, fosfor eksikliğinden kaynaklı gelişmeler olarak nitelendirilse de, öncelikle toprak analizinin yaptırılması önemlidir.
Bu sayede toprağın ihtiyaç duyduğu elementler ortaya çıkartılır, fosfor eksikliği görülmesinde durumunda, hangi özellikle fosforlu gübrenin kullanılacağına, ne kadar kullanılacağına karar verilir. Fosforlu gübre uygulamasında en kolay ve etkili yöntem, şerit yöntemidir. Koruyucu toprak işlemesinde, serpme ve şerit uygulaması bir arada tercih edilebilir.
Fosforlu Gübre Kullanımında Nelere Dikkat Edilmeli?
Fosforlu gübrelerin uygulanmasında, bazı konulara dikkat edilmesi, gübrenin daha etkin kullanılmasını sağlar. Bu sayede sağlıklı ürünler yetiştirilir. Ekin büyüdükten sonra fosfor verilmemelidir. Gübre ekimden önce toprak tavında veya ekim sırasında uygun toprak derinliğinde verilmelidir. Gübrenin uygulanacağı toprağın, yeterli nem düzeyine erişmiş olması gerekir. Fosforlu gübrelerin nem çekem özelliği bulunur. Yeterli nem olmayan toprakta kullanıldığında, toprağın verimini düşürerek, toprağı verimsiz hale getirir. Dolaylı olarak ekimi yapılacak üründe bundan zarar görür.
Fosforlu gübrelerin uygulanmasında düşük sıcaklık ve yüksek sıcaklık etkisini azaltır. Etkili kullanım için uygun hava koşulları seçilmelidir. Tahıl ekiminde, ekim öncesi veya ekim sırasında verilmesi, fosforlu gübrenin etkin kullanılmasını sağlar. Meyvelere yönelik uygulamalarda, hasat sonrası ve yaprak dökümü dönemleri tercih edilmelidir. Sebze dikimlerinde, kök hizasında uygulanmalı, gübrenin sebze köklerine direkt olarak uygulanmasından kaçınılmalıdır.
Fosfor Gübresi Nasıl Hesaplanır?
Fosfor gübrelerin hesaplamasının yapılabilmesi için, toprak analiz sonuçlarına ihtiyaç duyulur. Bu sayede toprağın ihtiyaç duyduğu saf fosfor miktarı ortaya konulur. Elde edilen saf miktar, kullanılacak fosforlu gübre çeşidinin değerleri ile çarpılarak, dekara uygulanacak fosforlu gübreleme uygulaması yapılır. Triple gübrenin 2,3 çarpımı, diamonyum fosfat gübrenin 2,2 çarpımı, DAP gübre 2,2 çarpımı ile, uygulanacak gübre miktarı elde edilir.
Fosfor Gübresinin Zararları Nelerdir?
Toprağı zenginleştiren, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besinleri sağlayan ve enzimini kolaylaştıran fosforlu gübreler, bazı yanlış uygulamalar sonucunda aynı oranda zarar da verir. Yanlış uygulamalardan bazıları, toprak analizi yaptırmadan yapılan uygulamalarda, doz aşımının ortaya çıkması, toprak analizi yapılmasına rağmen, gerekli dozun ayarlanmaması, daha fazla ürün elde etmek amacı ile bilerek fazla doz uygulanması şeklinde görülür.
Ancak bu durum, toprağa ve bitkilere yarar yerine zararlar verir. Fosfor fazla uygulandığında, bitkilerde Fe, Cu ve ZN değerleri düşmekte. Bu durumda bitkilerde mineral eksikliğine yol açar. Bu sayede bitkiler zararlılar ve iklim koşulları ile mücadele edemez duruma gelir. Bitkilerde mineral kayıplarının önlenmesi için, çeşitli mineraller barındıran NPK gübresinin kullanılması, bu sorunu ortadan kaldırır.
Fosfor Gübresinin Kullanılmasında Koruyucu Yöntemler Nelerdir?
Fosforlu gübrelerin hazırlanmasında ve kullanımında mutlaka kişisel koruyucu önlemlerin alınması gerekir. Hazırlama ve uygulama sırasında ciltle direk temasından kaçınılmalı, eldiven ve maske gibi koruyucu ekipmanlar kullanılmalıdır. Ciltle ve gözle teması olması durumunda, bol ılık su ile yıkanmalıdır. Yıkama esnasında kesinlikle herhangi bir kimyasal kullanımından kaçınılmalıdır.
Fosfor Gübresinin Saklama Koşulları Nelerdir?
Fosfor gübrelerin kullanılmadığı zamanlarda direk güneş ışığına maruz bırakılmaması gerekir. 0-40 santigrat derece aralığında saklanmalıdır. Fosforlu gübreler, üretici tarafından uygulanan ambalajlarında saklanmalı, diğer gübre çeşitleri ile karıştırılmamasına özen gösterilmelidir.
Fosfor Gübresi Fiyatı
Fosforlu gübrelerin fiyatları, gübrenin markasına, çeşidine, miktarına ve ambalaj değerlerine göre değişiklik gösterir. Fosforlu gübreler çiftçi dostu gübrelerdir. Fiyatları diğer gübrelere göre daha avantajlıdır.
